İş Sağlığı ve Güvenliği Nedir? Neden Önemlidir?

İş sağlığı ve güvenliği (İSG), çalışanların iş yerlerinde karşılaşabilecekleri iş sağlığı ve güvenliği risklerini en aza indirmeyi amaçlayan, çok disiplinli bir alan ve sistematik bir yaklaşımdır. İSG, sadece iş kazaları ve meslek hastalıklarını önlemeyi değil, aynı zamanda çalışanların fiziksel, ruhsal ve sosyal refahını iyileştirerek daha sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı yaratmayı hedefler.

İçindekiler

İSG’nin Tanımı ve Kapsamı

İş sağlığı ve güvenliği nedir?

İş sağlığı ve güvenliği, işin yürütülmesi sırasında ortaya çıkabilecek tehlikelerden çalışanları korumayı, sağlık ve güvenlik koşullarını iyileştirmeyi ve genel olarak işyerini, bağlı kuruluşları ve işin yapıldığı çevreyi korumayı kapsar. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), sağlığı “fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali” olarak tanımlar. Güvenlik ise, ölüm, meslek hastalığı, yaralanma, ekipman kaybı ve çevre tahribatına yol açabilecek risklerin en aza indirildiği durumlar olarak ifade edilir.

İş güvenliği , işin gerçekleştirilmesi sırasında potansiyel tehlikelere karşı alınan tüm önlemleri ifade eder. Bu önlemler, sadece çalışanları korumakla kalmaz, aynı zamanda çalışma ortamını ve üretim kalitesini de gözetir. Her iş, kendi içinde özgün riskler barındırır ve iş güvenliği bu riskleri minimize etmeyi hedefler. Bilimsel bir perspektiften bakıldığında, iş güvenliği, çalışma ortamlarını daha güvenli ve verimli kılmak için yürütülen süreçlerin bütünüdür.

İSG, sadece çalışanları korumakla kalmaz, aynı zamanda işletmenin genel verimliliği ve kalitesi için de önemlidir. Bu yaklaşım, sadece bireylerin sağlığı ve güvenliği için değil, aynı zamanda işletmenin genel başarısını ve sürdürülebilirliğini de destekler.

İş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi edinmek isteyenler için çeşitli kaynaklar mevcuttur.

İSG’nin Tarihsel Gelişimi

İnsanlık tarihi boyunca, iş kazaları ve meslek hastalıkları önemli bir sorun olmuştur. Sanayi Devrimi ile birlikte, makineleşmenin artması ve fabrikalarda yoğun işçi çalıştırılması, iş kazaları ve meslek hastalıklarında artışa neden olmuştur.

İSG bilincinin gelişimi, tarih boyunca farklı aşamalardan geçmiştir:

Antik Dönem: Antik Mısır’da piramit inşaatlarında çalışan işçilerin sağlık sorunları ile ilgilenildiği ve bazı koruyucu önlemler alındığı bilinmektedir.
Orta Çağ: Orta Çağ’da loncalar, üyelerinin sağlık ve güvenliğini korumak için bazı kurallar koymuştur.
Sanayi Devrimi: Sanayi Devrimi ile birlikte, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının artması, İSG’nin önemini daha da artırmıştır.
20. Yüzyıl: 20. yüzyılda, sendikal hareketlerin güçlenmesi ve işçi haklarına verilen önemin artması, İSG alanında önemli gelişmelere yol açmıştır.

Türkiye’de İSG, özellikle son yıllarda önemli gelişmeler kaydetmiştir. 2012 yılında çıkarılan 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Türkiye’de İSG alanında bir dönüm noktası olmuştur. Bu kanun, işverenlere çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak için kapsamlı yükümlülükler getirmektedir.

İSG’nin Temel İlkeleri

İSG, bir dizi temel ilke üzerine kuruludur:

Risk Değerlendirmesi: İşyerindeki tehlikelerin belirlenmesi, risklerin analiz edilmesi ve kontrol altına alınması, İSG’nin temel taşıdır. İş sağlığı ve güvenliği riskleri nasıl belirlenir sorusuna cevap olarak, risk değerlendirmesi çalışmaları kapsamında işyerinde var olan veya oluşması muhtemel tehlikelerin belirlenmesi ve bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin analiz edilmesi gerekmektedir. Risk değerlendirmesi, İSG çalışmalarının temelini oluşturur ve işletmelere potansiyel tehlikeleri belirleme ve önleyici tedbirler alma konusunda rehberlik eder.
Önleme: İş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemek, tedavi etmekten daha etkili ve ekonomiktir.
Katılım: İSG’nin başarısı için, işverenlerin, çalışanların ve devlet kurumlarının işbirliği içinde çalışması gerekir.
Eğitim: Çalışanların İSG konusunda eğitilmesi, riskleri anlamalarına ve önlemler almalarına yardımcı olur. İş sağlığı ve güvenliği eğitimi, çalışanların işyerindeki riskleri anlamalarını, güvenli çalışma yöntemleri geliştirmelerini ve acil durumlarda doğru şekilde hareket etmelerini sağlar. İş sağlığı ve güvenliği eğitimini kimler alabilir sorusu ise, yönetmeliklere göre belirlenen tehlike sınıfına ve çalışan sayısına göre değişiklik gösterir.
Sürekli İyileştirme: İSG, sürekli olarak gözden geçirilmesi ve iyileştirilmesi gereken dinamik bir süreçtir.

İşyerinde İSG Uygulamaları

İş sağlığı ve güvenliği nasıl sağlanır?

İşyerinde İSG’yi sağlamak için birçok iş sağlığı ve güvenliği önlemleri ve uygulamaları bulunmaktadır. Bunlar arasında:

Risk değerlendirmesi yapılması ve tehlikeli durumların ortadan kaldırılması
Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verilmesi
Kişisel koruyucu donanımların sağlanması ve kullanılmasının sağlanması İş güvenliği ekipmanları, çalışanları işyerindeki tehlikelerden koruyan ve iş kazalarının etkisini azaltan önemli araçlardır.
Acil durum planlarının hazırlanması ve tatbikatların yapılması
Ergonomik çalışma ortamları oluşturulması
İşyeri hijyeni ve sanitasyon koşullarının sağlanması
Çalışanların sağlık gözetiminin yapılması
İSG Kurullarının oluşturulması ve etkin bir şekilde çalıştırılması
İSG kültürünün oluşturulması ve çalışanların İSG konusunda bilinçlendirilmesi

İş sağlığı ve güvenliği için alınması gereken önlemler, her işletme için farklılık gösterebilir.

İSG Uzmanının Rolü

İş güvenliği uzmanı , işyerlerinde İSG’nin uygulanmasında kritik bir rol oynarlar. İş güvenliği uzmanı nedir ve görevleri nelerdir?

İş güvenliği uzmanı, iş sağlığı ve güvenliği alanında eğitim almış ve iş sağlığı ve güvenliği sertifikasına sahip, işyerlerinde İSG’nin uygulanmasından sorumlu kişidir.

Görevleri şunlardır:

Risk değerlendirmesi yapmak ve işverene kontrol tedbirleri konusunda önerilerde bulunmak
Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri vermek İş güvenliği eğitimi kaç saat sürer, tehlike sınıfına ve işletmenin ihtiyaçlarına göre değişmektedir.
Acil durum planları hazırlamak ve tatbikatlar düzenlemek
İşyerinde İSG denetimleri yapmak ve uygunsuzlukları raporlamak İş güvenliği denetimi, işyerindeki risklerin ve tehlikelerin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve kontrol altına alınması amacıyla yapılan sistematik bir incelemedir.
İş kazalarını ve meslek hastalıklarını araştırmak ve önleyici tedbirler almak İş kazalarında ne yapılmalı sorusuna cevap olarak, ilk olarak yaralılara ilk yardım yapılmalı ve acil sağlık hizmetlerine haber verilmelidir. Daha sonra kaza, iş güvenliği uzmanı tarafından incelenmeli ve iş güvenliği raporu hazırlanmalıdır. İş güvenliği raporu nasıl hazırlanır, kazanın nedenleri, sonuçları ve alınması gereken önlemler rapor içerisinde detaylı bir şekilde açıklanmalıdır.
İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı hakkında işvereni ve çalışanları bilgilendirmek

İSG Mevzuatı

Türkiye’de İSG, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili iş sağlığı yönetmelikleriyle düzenlenmektedir. Bu mevzuat, işverenlere çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak için bir dizi yükümlülük getirmektedir. İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı nedir? 6331 sayılı kanun ve ilgili yönetmelikler, işyerlerinde İSG’nin uygulanmasıyla ilgili temel kuralları ve yükümlülükleri belirlemektedir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği, işyerlerinin İSG hizmetlerini nasıl düzenlemesi gerektiği, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personellerinin görevleri, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önleme, eğitim ve bilgilendirme gibi konuları kapsamaktadır.

OSGB‘ler (Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri), işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri sunmak üzere yetkilendirilmiş özel kuruluşlardır. İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri nelerdir? OSGB’ler, risk değerlendirmesi, eğitim, danışmanlık, sağlık gözetimi gibi hizmetler sunarak işletmelerin İSG yükümlülüklerini yerine getirmelerine yardımcı olurlar. İş sağlığı ve güvenliği danışmanlığı nedir? OSGB’ler tarafından verilen bu hizmet, işletmelere İSG mevzuatı, risk değerlendirmesi, acil durum planlaması gibi konularda uzman danışmanlık hizmeti verilmesini kapsar.

İş güvenliği yasasına göre, belirli sayıda çalışanı olan işyerleri, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmek zorundadır. İş sağlığı ve güvenliği belgesi nasıl alınır? İş güvenliği uzmanlığı ve işyeri hekimliği gibi İSG alanlarında çalışmak isteyenler, ilgili eğitimleri tamamlayarak ve iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olarak iş sağlığı ve güvenliği sertifikası alabilirler. İş sağlığı ve güvenliği sınavı nasıl geçilir? Sınavda başarılı olmak için, İSG mevzuatı, risk değerlendirmesi, iş hijyeni gibi konulara hakim olmak gerekmektedir. İş güvenliği semineri ve eğitimlerine katılarak sınav hazırlığı yapılabilir.

İş güvenliği talimatları, işletmelerde çalışanların güvenli bir şekilde çalışmalarını sağlamak için hazırlanan yazılı talimatlardır.

İSG’nin Faydaları

İSG’nin hem çalışanlar hem de işverenler için birçok faydası vardır:

Çalışanlar İçin:

Daha güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı
İş kazaları ve meslek hastalıklarına yakalanma riskinin azalması
Daha iyi sağlık ve refah
Daha yüksek iş tatmini ve motivasyonu

İşverenler İçin:

İş kazaları ve meslek hastalıklarından kaynaklanan maliyetlerin azalması
Üretim kayıplarının azalması
Daha yüksek verimlilik ve kalite
Daha iyi bir işveren imajı ve çalışan bağlılığı
Yasal uyumluluk

İş sağlığı ve güvenliği, hem çalışanlar hem de işverenler için hayati öneme sahip bir konudur. İSG’nin temel ilkelerine uygun bir şekilde hareket edilmesi, işyerlerini daha güvenli ve sağlıklı hale getirecek, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önleyecek ve hem çalışanların hem de işverenlerin yararına olacak sonuçlar doğuracaktır. İş sağlığı ve güvenliği uzmanı nasıl olunur? İlgili bölüm mezunları, gerekli eğitimleri alarak ve sınavlarda başarılı olarak iş güvenliği uzmanı olabilirler.