Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Ne Demek? Detaylı Rehber

Hukuk dünyası, karmaşık terimleri ve kavramları ile bireyler için zorlayıcı olabilir. Özellikle ceza hukuku alanında karşılaşılan ifadeler, endişe ve belirsizlik yaratabilir. Bu yazımızda, sıkça karşılaşılan ve merak edilen bir konuya, kovuşturmaya yer olmadığına dair karar kavramına açıklık getirmeyi amaçlıyoruz.

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Ne Demek?

Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar, kısaca KYOK olarak da bilinir ve Türk hukukunda kovuşturmasızlık kararı olarak da adlandırılır. Bu karar, ceza yargılamasının soruşturma aşamasında verilen ve dava açılmadan verilen kararlar arasında yer alır. Savcılık kovuşturmaya yer olmadığı karar verdiğinde, şüpheli hakkında ceza davası açılmaz ve soruşturma dosyası kapatılır.

Peki, savcı kovuşturmaya yer yok kararı verdiğinde ne olur? Bu karar, şüpheli açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendirilebilir, çünkü suçlamalar düştüğünde ne olur sorusunun cevabı bu kararla verilmiş olur. Ancak, KYOK kararı şüphelinin suçsuz olduğu anlamına gelmez. Yalnızca, eldeki delillerin kamu davası açmak için yeterli olmadığı veya kovuşturma için yasal bir engel bulunduğu sonucuna varıldığını gösterir.

Savcılık Hangi Durumlarda Kovuşturma Açmaz?

KYOK kararı, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ve Türk Ceza Kanunu (TCK) hükümleri çerçevesinde verilir. Savcı, soruşturma sonunda aşağıdaki durumlarda kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verebilir:

1. Yeterli Şüphe Oluşturacak Delil Elde Edilememesi: Savcının kovuşturma kararı nedir sorusuna verdiği cevap, toplanan delillerin yeterli şüphe oluşturup oluşturmadığına bağlıdır. Yeterli şüphe, suçun işlendiğine dair kuvvetli bir ihtimalin bulunması anlamına gelir. Eğer deliller bu şüpheyi doğurmuyorsa, savcı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verir. Örneğin, bir darp olayında şüphelinin olay tarihinde şehir dışında olduğunu gösteren belgeler, yeterli şüphenin oluşmasını engelleyebilir.
2. Kovuşturma Olanağının Bulunmaması: Bazı durumlarda, suç işlenmiş olsa dahi yasal engeller nedeniyle kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. Bu durumlar şunlardır:
   • Şikayet Şartının Gerçekleşmemesi: TCK kovuşturmaya yer olmadığına dair karar düzenlemelerinde de belirtildiği gibi, bazı suçlar ancak mağdurun şikayeti ile soruşturulabilir ve kovuşturulabilir. Bu tür suçlarda, şikayet sonrası kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilebilir. Örneğin, hakaret suçu şikayete bağlı bir suçtur. Mağdur şikayetçi olmaz veya şikayetinden vazgeçerse, savcı kovuşturma açamaz.
   • Dava Zamanaşımı: Her suç için kanunda belirli bir zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Bu süre içerisinde dava açılmazsa, fail artık yargılanamaz. Soruşturma aşamasında dava zamanaşımı süresinin dolması durumunda da savcı KYOK kararı verir.
   • Suçun Affedilmesi: Genel af ilan edilmesi durumunda, belirli suçlar veya tüm suçlar affedilebilir. Genel af halinde, devam eden soruşturmalar KYOK kararı ile sonlandırılır. Özel af ise belirli bir kişi veya kişiler için verilir ve her durumda KYOK kararına yol açmaz.
   • Şüphelinin Cezai Ehliyetinin Olmaması: Akıl hastalığı veya yaş küçüklüğü gibi nedenlerle cezai ehliyeti olmayan kişiler, işledikleri fiillerden sorumlu tutulamazlar. Bu durumda, savcılık tarafından kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi gerekir. Örneğin, 12 yaşından küçük çocuklar cezai ehliyete sahip olmadığı için, işledikleri fiillerden dolayı ceza almazlar.

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Nasıl Alınır?

Savcı, soruşturma dosyasını inceleyerek, toplanan delilleri ve yasal düzenlemeleri değerlendirir. KYOK kararı, savcının takdir yetkisi dahilinde verilen bir karardır. Yani, savcı yukarıdaki koşulların varlığı halinde KYOK kararı verebilir, ancak bu kararı vermek zorunda değildir.

Adli Süreçte Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı Nasıl Etkiler?

KYOK kararı verildiğinde, ceza davası açılmadan adli süreç sona erer. Bu karar, şüpheli hakkındaki suçlamaların düştüğü anlamına gelir. Ancak, kovuşturmaya yer olmadığı kararının sonuçları, şüphelinin tamamen aklandığı anlamına gelmez.

Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı Örneği

Kovuşturmaya yer olmadığı karar örneği olarak, bir trafik kazası sonucu başlatılan soruşturmayı düşünebiliriz. Eğer kazaya sebebiyet veren sürücü hakkında yeterli şüphe oluşturacak delil yoksa, örneğin kaza anında alkollü olmadığı kanıtlanırsa, savcı KYOK kararı verebilir.

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Dilekçe

KYOK kararına karşı, suçtan zarar gören veya müşteki tarafından kovuşturmaya yer olmadığına dair karar dilekçesi ile sulh ceza hakimliğine itiraz edilebilir. Dilekçe ile kovuşturmasızlık kararı talep etme imkanı bulunmamaktadır.

Kovuşturmaya Yer Olmadığına İtiraz

Kovuşturmaya yer olmadığına itiraz, KYOK kararının tebliğinden itibaren 15 gün içinde yapılmalıdır. Kovuşturmasızlık kararına nasıl itiraz edilir? İtiraz, kovuşturmaya yer olmadığı kararını veren Cumhuriyet Savcısının görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliğine yapılır.

Sulh ceza hakimliği, itirazı inceleyerek şu kararlardan birini verebilir:

• Soruşturmanın Genişletilmesi: Hakim, adliyede kovuşturmaya yer olmadığı sürecini değerlendirerek, eksik soruşturma yapıldığını düşünürse savcılıktan soruşturmanın genişletilmesini talep edebilir.
• KYOK Kararının Kaldırılması: Hakim, itirazın haklı olduğunu ve davada kovuşturmaya yer yok kararının kaldırılması gerektiğini tespit ederse KYOK kararını kaldırır. Bu durumda, savcı iddianame düzenleyerek mahkemeye dava açmak zorundadır. Davada savcı kovuşturma açmazsa ne yapılır sorusunun cevabı da budur.
• İtirazın Reddedilmesi: Hakim, itiraz gerekçelerini yerinde bulmazsa, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı onaylar ve itirazı reddeder. Bu durumda KYOK kararı kesinleşir.

Savcı Neden Kovuşturmasızlık Kararı Verir?

Savcılar, kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verirken, CMK ve TCK hükümleri doğrultusunda hareket ederler. Suç şikayet sonrası kovuşturmaya yer yoksa ne yapılmalı veya şikayet üzerine kovuşturmaya yer yok ne anlama gelir gibi soruların cevaplarını ararken, savcının bu kararı hangi gerekçelerle verdiğini anlamak önemlidir. Kovuşturmasızlık kararı ne kadar sürer, dosyanın karmaşıklığına ve delillerin incelenme süresine bağlı olarak değişebilir.

Kovuşturma Kararı Verilmezse Ne Olur?

Savcı kovuşturma açmadıysa, yani KYOK kararı verdiyse, ceza davası açılmaz. Bu durumda, kovuşturmaya yer yoksa ne olur sorusunun cevabı, adli süreçin soruşturma aşamasında sona ermesi olur. Davada kovuşturmaya yer yok ne anlama gelir sorusunun cevabı da, savcının mevcut delillerin kamu davası açmak için yeterli olmadığına veya yasal bir engel bulunduğuna kanaat getirdiği anlamına gelir.

Takipsizlik ve Kovuşturmasızlık Farkı

Takipsizlik ve kovuşturmasızlık, aynı anlama gelen terimlerdir ve pratikte birbirlerinin yerine kullanılırlar. Kovuşturmaya yer olmadığı kararı, aynı zamanda takipsizlik kararı olarak da adlandırılır. Kovuşturmasızlık ve takipsizlik farkları bulunmamaktadır.

Adliyede Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Almak

Adliyede kovuşturmaya yer olmadığına dair karar almak için, savcılık tarafından yürütülen soruşturmanın sonucunda KYOK kararı verilmesi gerekir. Kovuşturmaya yer olmadığı kararı ne zaman çıkar sorusunun cevabı da, savcının soruşturmayı tamamlayıp yeterli delil veya kovuşturma olanağı bulamadığı zaman çıkar.

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Kararın Hukuki Boyutu

Hukukta kovuşturmaya yer olmadığı karar, ceza yargılamasının önemli bir aşamasını oluşturur. Bu karar, savcının kamu adına suçları soruşturma ve kovuşturma yetkisini kullanırken dikkatli ve titiz bir değerlendirme yapması gerektiğini gösterir. Dava açılmama kararları arasında yer alan KYOK kararı, hukuki güvenlik ve adil yargılanma hakkı açısından da büyük önem taşır.