Malamat Ne Demek? Utanmak mı, Kötü Duruma Düşmek mi?

Merhaba arkadaşlar! Bugün sizlere ilginç bir kelimeyi, “malamat ne demek” sorusunun cevabını en basit ve akılda kalıcı şekilde anlatmaya çalışacağım. Belki bu kelimeyi büyüklerinizden duymuşsunuzdur ya da bir yerde okumuşsunuzdur. Gelin, hep birlikte bu kelimenin ne anlama geldiğine yakından bakalım!

İçindekiler

Malamatın Birden Fazla Anlamı Var!

Tıpkı bazı kelimelerin farklı farklı anlamlara gelebildiği gibi, “malamat” kelimesinin de birden fazla anlamı bulunuyor. Kaynaklarımıza göz attığımızda bu kelimenin ne kadar zengin bir içeriğe sahip olduğunu görüyoruz.

Temel olarak malamat kelimesi:

Berbat durumda olmak anlamına gelebilir. Yani bir şey çok kötüyse, darmadağın olmuşsa ona “malamat” diyebiliriz.
Açlık ve kıtlık zamanlarında yaşanan zor durumu ifade edebilir.
Sıkıntı, üzüntü ve güçlükler yaşarken hissedilen hali anlatabilir.
Bozgun, yenilgi ve dağınık bir vaziyette olmak manasına gelebilir. Örneğin, bir futbol takımı maçta çok kötü oynayıp yenilirse “malamat oldular” diyebiliriz.
Alçak ve aşağılık durumları tanımlamak için kullanılabilir.
Kötü ve bulaşık (iş için) uygun olmayan şeyler için söylenebilir.
Utanç verici bir durum ya da kirli, pis şeyler için de kullanılabilir.
En yaygın anlamlarından biri de rezil olmak, dile düşmek, rezil rüsva olmaktır. Yani bir hata yapıp herkesin konuştuğu kötü bir duruma düşmek anlamına gelir.

Gördüğünüz gibi “malamat ne demek” sorusunun tek bir cevabı yok. Kelimenin hangi anlamda kullanıldığını anlamak için cümlenin bütününe ve konuşulan duruma bakmamız gerekiyor.

Malamat Olmak Ne Anlama Gelir?

Bir de “malamat olmak” diye bir deyimimiz var. Bu ifade, “malamat ne demek” sorusuna verilen anlamlarla yakından ilişkili. Kaynaklarımızda “malamat olmak” ifadesi için şu anlamlar sıralanıyor:

Kınanacak durumda olmak. Yani yaptığınız bir şey yüzünden insanların sizi ayıplaması, eleştirmesi.
Utanılacak durumda olmak. Bir hata ya da yanlış bir davranış sonucu yüzünüzün kızarması, mahcup hissetmeniz.
Kötü duruma düşmek. Herhangi bir olumsuz olay nedeniyle zor bir vaziyette kalmak.
Dile düşmek, rezil olmak. Yaptığınız bir yanlışın herkes tarafından bilinmesi ve konuşulması.
Bazı yörelerde ise “bağırıp çağırmak” anlamında da kullanılabiliyor.

Örneğin, sınavdan kötü not alınca çok üzülüp “malamat oldum” diyebilirsiniz. Ya da komik bir duruma düşüp herkes size gülünce “rezil oldum, malamat oldum” diye düşünebilirsiniz.

Malamat Etmek Ne Demek?

Peki ya “malamat etmek” ne anlama geliyor? Kaynaklarımız bu konuda da bize bilgi veriyor:

Birini dillere düşürmek, onun kötü bir şekilde konuşulmasına neden olmak.
Birinin ayıbını açığa çıkararak onu utanacak duruma sokmak. Yani birinin gizli bir kusurunu ortaya döküp onu mahcup etmek.
Biriyle alay etmek, onunla dalga geçmek.
Birinin suçunu, kusurunu açığa çıkararak onu utanacak duruma sokmak.
Birine eziyet çektirmek, ona zorluk yaşatmak.
Bir yeri ya da birinin üzerini başını kirletmek, dağıtmak.

Örneğin, arkadaşınızın yaptığı komik bir hatayı herkese anlatırsanız onu “malamat etmiş olursunuz“. Ya da bir sırrını ifşa ederek onu zor bir duruma düşürürseniz yine “malamat etmiş sayılırsınız“.

Malamat Kelimesinin Kökeni Neresi?

Merak edenler için söyleyelim, “malamat” kelimesi aslında Arapça kökenli bir kelimedir. Arapçada “melâmet” kelimesi “dile düşme; rezil rüsva olma” anlamına gelir. Zamanla bu kelime Türkçeye “malamat” olarak geçmiştir.

Malamat Hangi Yörelerde Daha Çok Kullanılıyor?

Kaynaklarımıza baktığımızda “malamat” kelimesinin Türkiye’nin farklı bölgelerinde kullanıldığını görüyoruz. Özellikle:

Adana bölgesinde “rezil olmak” anlamında sıkça kullanılıyor. Hatta çok heyecanlanınca saçmalamak, beter olmak ya da madara olmak anlamlarında da kullanılabiliyor. Yoğunluktan darmadağın olmak anlamı da var.
Çukurova ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde de kullanıldığına rastlanıyor.
Sivas, Erzincan ve Malatya yörelerinde de “rezil olmak, kötü duruma düşmek” anlamlarında kullanılıyor. Sivas ağzında “etrafa rezil olma” anlamına geldiği de belirtiliyor. Hatta Sivas’ta birinin toplumun uyarılarına rağmen yanlış hareketlere devam etmesine de “malamat” denilebiliyor.
Amasya (Merzifon), İçel (Tarsus), Gümüşhane (Şiran) ve Gaziantep gibi şehirlerde de “kınanacak durumda olmak, utanılacak durumda olmak” anlamlarında kullanıldığı belirtiliyor.
Osmaniye ve Düziçi‘nde de “dile düşmek, rezil olmak, utanılacak duruma düşmek” anlamlarında kullanılıyor.

Yani “malamat ne demek” sorusunun cevabı bölgeden bölgeye ufak farklılıklar gösterebiliyor.

İlginizi Çekebilir: Müşteki Ne Demek, Müşteki Sanık Ne Anlama Gelir?

Tasavvufta Malamat Kavramı

İlginç bir bilgi de “malamat” kelimesinin tasavvuf kültüründe özel bir yere sahip olması. Tasavvuf düşüncesine göre bazı insanlar, manevi olarak olgunlaşmak için toplum tarafından kınanmaya, eleştirilmeye gönüllü olarak katlanırlardı. Buna “malamat meyini içmek” denirdi. Bu, kişinin halkın eleştirilerine rağmen sabırla manevi yolculuğuna devam etmesinin bir sembolüydü. Yani tasavvufta “malamat olmak” bazen kötü bir şey değil, bir tür olgunlaşma olarak görülürdü.

Günümüzde Malamat Kelimesinin Kullanımı

Günümüzde “malamat” kelimesi daha çok olumsuz anlamda kullanılıyor. Birinin toplumda hoş karşılanmayan bir davranışını anlatmak için “malamat oldu” ya da birini eleştirmek, onun kusurlarını yüzüne vurmak için “malamat etti” ifadeleri kullanılabiliyor. Ancak eskisi kadar sık kullanılmadığı da söylenebilir.

Özetle Malamat Ne Demek?

Şimdiye kadar öğrendiklerimizi şöyle bir özetleyelim:

Malamat: Berbat durumda olma, açlık, sıkıntı, bozgun, alçaklık, kötü durum, utanç verici hal, rezil olma gibi birçok anlama gelebilir.
Malamat Olmak: Kınanacak duruma düşmek, utanılacak duruma düşmek, kötü duruma düşmek, dile düşmek, rezil olmak anlamlarına gelir. Bazı yörelerde bağırıp çağırmak anlamında da kullanılır.
Malamat Etmek: Birini dillere düşürmek, ayıbını açığa vurmak, utandıracak duruma sokmak, alay etmek, eziyet çektirmek, kirletmek gibi anlamlara gelir.
Kelime köken olarak Arapçadır (“melâmet“).
Türkiye’nin birçok yöresinde kullanılmakla birlikte özellikle Adana, Sivas ve çevrelerinde daha yaygındır ve anlamları yöreye göre küçük farklılıklar gösterebilir.
Tasavvufta farklı bir anlamı vardır ve manevi olgunlaşmayı simgeleyebilir.

Malamat ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları

Soru: Malamat TDK‘ye göre ne demek?

Cevap: Türk Dil Kurumu’nun Derleme Sözlüğü’ne göre “malamat etmek“, utanacak duruma düşürmek, eziyet çektirmek anlamına gelir.

Soru: Sivas’ta malamat ne demek?

Cevap: Sivas’ta “malamat olmak” genellikle utanmak, rezil olmak, toplumun uyarılarına rağmen bildiği yanlışı yapmaya devam etmek anlamına gelir. Ayrıca “etrafa rezil olma” anlamında da kullanılır.

Soru: Malamat olmak hangi yöreye ait?

Cevap: “Malamat olmak” deyimi birçok yörede kullanılsa da özellikle Adana ve Sivas başta olmak üzere Çukurova, Güneydoğu Anadolu, Erzincan ve Malatya gibi bölgelerde daha sık rastlanır.

İlginizi Çekebilir: Lübbetülayn Ne Demek? Anlamı ve Hikayesi

Sonuç: Malamat Kelimesi Üzerine Düşünceler

Gördüğümüz gibi “malamat ne demek” sorusunun cevabı oldukça geniş ve çeşitli. Bu kelime, hem günlük hayatta karşılaştığımız olumsuz durumları anlatmak için kullanılıyor hem de tasavvuf gibi derin felsefi akımlarda farklı anlamlar taşıyabiliyor. Kelimelerin anlamlarının zamanla ve bölgeden bölgeye nasıl değişebildiğini görmek de oldukça ilginç.

Umarım bu açıklama sayesinde “malamat ne demek” sorusunun cevabını artık çok daha iyi anlamışsınızdır. Bu kelimeyi duyduğunuzda veya okuduğunuzda, cümlenin bağlamına dikkat ederek hangi anlamda kullanıldığını kolayca çözebilirsiniz.

Şimdi sıra sizde! Bu makaleyi beğendiyseniz ve yeni şeyler öğrendiyseniz, arkadaşlarınızla paylaşmayı unutmayın! Belki onlar da “malamat ne demek” diye merak ediyorlardır. Yorumlar kısmında da bu kelimeyle ilgili kendi deneyimlerinizi veya düşüncelerinizi bizimle paylaşabilirsiniz. Bir sonraki merak uyandıran kelimede görüşmek üzere!